با توجه به نتیجه تحقیقاتی که تاکنون به عمل آمده هنوز مورخین به طور قطع به این باور نرسیده اند که بشر کی و در کجا و تحت تأثیر کدام عامل و به چه صورت رو به تمدن گذارده است. اما در سال 1941 م. با کشف غاری در شمال ایران در نزدیکی بهشهر که آن را غار کمربند می نامند، بعضی از مورخین به نتایج بسیار خوبی دست یافتند.
N.J.Berrill که یکی از اساتید زندگی شناسی می باشد در کتاب خود در این باره چنین می نویسد: ((دریای مازندران در قلب قاره های اروپا و آسیا واقع شده و حوضه این دریا از حیث موقعیت جغرافیایی یکی از مهم ترین و جذاب ترین نواحی دنیاست و در عین حال امروز یکی از گمنام ترین)). هنگامی در همین حوضه دریای مازندران اتفاقات مهمی رخ داد که با تغییرات در آب و هوا توأم گشته، به قدری در سرنوشت بشر اثر بخشید که نتیجه ها و دنباله های آن را تا امروز مشاهده می کنیم. حوضه همین دریا را به عنوان مثال می توان به محور چرخ دنیا تشبیه کرد زیرا از خشکی به اروپا و آفریقا و هند و شمال شرقی آسیا راه دارد و حدود ده هزار سال پیش از لحاظ جغرافیایی نسبت به محل سکونت کلیه جامعه های کوچکی که در آن زمان در تمام دنیا بوده است مرکزیت داشت.
بر اثر همین مرکزیت هر تغییر یا تحولی که در حوضه این دریا رخ می داد دیر یا زود حتی به مردمی سرایت می کرد که در اقصی نقاط دنیای مسکونی امروز زندگی می کردند. در حدود 11 هزار سال پیش هوا خیلی گرم شد و قسمت عمده ای از رودخانه های یخ که در کوهستان های اسکاندیناوی و کوه های اروپای مرکزی و سلسله جبال هیمالیا و هندوکش و پامیر وجود داشت آب شد.

دریای مازندران مانند 150 میلیون سال تا 50 میلیون سال پیش که جز یکی از اقیانوس ها بوده و به سایر اقیانوس ها راه داشته است پس از آب شدن یخ ها در حدود 10000 سال پیش از سمت مغرب به دریای سیاه متصل و از طرف شرق به کوه های افغانستان و ماورأرود سیحون رسید و از شمال در دو طرف رود ولگا تا نزدیکی اقیانوس شمال امتداد یافت. کاوش هایی که در غار کمربند به عمل آمده تغییرات متوالی آب و هوا و وضع زندگی اهالی این نواحی را به خوبی روشن می نماید. در پایین ترین طبقه این غار استخوان های سگ ماهی کشف شده که به 10600 سال پیش تعلق دارد، پس در حدود 10600 سال پیش هوای این ناحیه ملایم بلکه گرم بوده و عصر یخ به پایان رسیده و باران نیز زیاد شده. در طبقه بالاتر آثاری کشف شده که زمان آنها در حدود 9600 سال پیش برآورد می شود این آثار دلالت می کند که این ناحیه هنوز در تصرف مردمی بوده است که نوع زندگی آنها عصر حجر قدیم بوده است و از راه شکار زندگی می کرده اند ولی به جای استخوان سگ ماهی استخوان غزال یافت شده که می توان احتمال داد که آب و هوا اندکی خشک تر یا کم باران شده بود. در طبقه سوم که زمان آن در حدود 8600 سال پیش برآورد شده است تعداد خیلی زیاد استخوان بره و بزغاله کشف شده که مسلماً اهلی بوده اند. به علاوه آثاری از استخوان های گراز همچنین سفال ساده و داس سنگی نیز در این طبقه وجود داشت. در چهارمین طبقه که زمان آن 8000 سال پیش برآورد شده است آثار گوسفند و بز و خوک اهلی کشف شد و داس سنگی برای درو کردن، همچنین آثار سفالهای تازه، وجود آثاری از داس سنگی و حیوانات اهلی و از ظروف سفالین به نحو خیلی واضح دلالت می کند که بین 9600 سال پیش و 8600 سال پیش انقلابی در طریقه تأمین معیشت این مردم به وقوع پیوسته و این مردم کشاورزی و پرورش حیوانات اهلی و صنعت سفال سازی را شروع کرده بودند. در هیچ نقطه دیگری از دنیا نیز تاکنون آثاری کشف نشده است که به وجود کشاورزی و دامپروری و ساختن ظروف سفالین دلالت کند و از آثار غار کمربند قدیمی تر باشند.

مدارکی هم که تأیید می کنند همین ناحیه پرورشگاه زندگی نوینی بوده است که اکنون عنوان عصر حجر به آن اطلاق می شود. وجود انواع حیوانات و نباتات پرورش یافته و اهلی شده شاهدهای زنده و زبان گویایی است در تأیید این حقیقت که عصر حجر جدید و نوع زندگی نوین در همین ناحیه طلوع کرد و کشاورزی و پرورش حیوانات اهلی و ساختن ظروف سفالین هر سه در همین نقطه روع شد.)) همچنین ((هرتسفلد)) معتقد است که ساکنین ایران را قبل از رسیدن ایرانیان می توان زیر عنوان کلی کاسپین که دریای خزر به نام آنهاست جمع نمود. او در مورد کاسپین ها چنین می نویسد: ((از روی پاره ای قرایین محکم می توان نتیجه گرفت که کاسپین ها در هزاره های 5 و 4 پیش از میلاد کشاورزی می کردند و بنابراین قرایین معتقد است که این مردم نخستین کشاورزان جهان بوده اند و همان طور که در قسمت دامپروری و کشاورزی اشاره شد کشاورزی از سرزمین آنها به خاک های رسوبی رودخانه های سند، سیحون، جیحون، دجله و فرات رسیده است.

بین 7 تا 8 هزار سال پیش مراکز روستانشین در چند نقطه از ایران، در سیالک نزدیک کاشان و در اطراف جلگه مرودشت و در فاصله کمی از شوش، قدیمی ترین شهر موجود دنیا، وجود داشته است. از روی یک قسمت از آثار سیالک، که گمان می رود مربوط به هزاره 4 پیش ازمیلاد باشد، پیدا شده است که اهالی آنجا به بافندگی و کار کردن با فلزات و استعمال مهر پی برده و شاید چرخ کوزه گری را نیز اختراع نموده بودند.)) ((گروسه)) می نویسد: ((در سفال های نقاشی شده، ایران نه تنها نقش عامل مرکزی را ایفا نموده بلکه تقدم تاریخی دارد و کاوش های مرگان فرانسوی در شوش نشان می دهد که جنوب ایران یکی از قدیمی ترین مراکز سفال های نقاشی شده است. همچنین ایران نخستین سرزمینی است که در آن مردم به استخراج و استعمال فلزات پی برده اند. برنزهای مشهور بلرستان اهمیت ایران را به عنوان یک مرکز فلز کاری در خاورمیانه باستان به طور روشن نشان می دهد.)) پس می توان چنین نتیجه گرفت که بیشتر مورخان با نظر((هرتسفلد مبنی بر این که نقش فلات ایران در آغاز به وجود آمدن تمدن در هزاره 4 و 5 مؤثر بوده است، موافق هستند)).